Hoe richt je de openbare ruimte zo in, dat mensen met een auditieve beperking hem ook veilig en makkelijk kunnen gebruiken? Waarom is dat eigenlijk belangrijk voor deze groep? Welke laagdrempelige aanpassingen kun je doen als ontwerper? En welke juist niet? Bekijk onze tips.
Wat is een auditieve beperking?
- Slechthorendheid (verminderd gehoor bij één of beide oren) en doofheid (volledig gehoorverlies bij beide oren) zijn auditieve beperkingen.
- Doof- en slechthorendheid kan aangeboren of erfelijk zijn, of op latere leeftijd ontstaan. (bron: Ongehoord Sportief; Hoorwijzer.nl)
Hoe groot is deze groep?
- Er zijn naar schatting van het RIVM in 2020 795.000 mensen slechthorend. Andere bronnen schatten dat in totaal 1,5 miljoen Nederlanders slechthorend zijn en ongeveer 40.000 mensen doof zijn (bron: Ongehoord Sportief; Hoorwijzer.nl). Hierbij gaat het zowel om mensen die doof of slechthorend geboren zijn, als om mensen die op latere leeftijd doof of slechthorend zijn geworden. Door de vergrijzing groeit deze laatste groep sterk. Op latere leeftijd kan dit ontstaan door bijvoorbeeld ouderdomsslechthorendheid, of lawaaislechthorendheid.
- Ook is er een groeiende groep mensen die een Cochleair Implantaat (CI) draagt (bron: OPCI). Een CI is een hulpmiddel waarmee doven of zeer slechthorenden weer gedeeltelijk spraak en/of geluid kunnen horen. Het is bedoeld voor mensen voor wie een gewoon hoortoestel niet (meer) werkt. Het is echter niet zo dat mensen met een CI automatisch weer ‘horende’ zijn en weer gewoon kunnen communiceren.
- Daarnaast zijn er ongeveer 4.000 mensen in Nederland die doof én blind zijn (bron: Helen Keller Stichting).
In 2021 voldeed 26% van de Nederlanders van 12 jaar en ouder met een auditieve beperking aan de beweegrichtlijnen (bron: Sporten en bewegen in cijfers).
Hoeveel inwoners die doof of slechthorend zijn telt jouw gemeente?
Wat ervaren doven en slechthorenden in de openbare ruimte?
- Smalle wegen, smalle fietspaden en wegen zonder fietspaden kunnen als gevaarlijk worden ervaren bij inhalen. Bijvoorbeeld wanneer een auto, scooter, of e-bike een slechthorende of dove fietser of wandelaar wil inhalen en ervan uitgaat dat de diegene hem wel heeft gehoord.
- Een bijkomend nadeel is dat doven en slechthorenden geneigd zijn om helemaal rechts te gaan fietsen. In combinatie met het mogelijke mindere evenwicht geeft dit extra valrisico, omdat je van de weg af in de meestal lager gelegen berm of tegen een hoger gelegen stoeprand komt (bron: Worldwide Visible).
- Gevaarlijke situaties kunnen ook ontstaan door ontbrekende of onduidelijke visuele informatie. Denk bijvoorbeeld aan het waarschuwen voor een naderende tram door middel van een waarschuwingsgeluid, in plaats van waarschuwingslichten of slagbomen.
- Teveel (omgevings)lawaai is voor slechthorenden niet prettig. Een gehoorapparaat kan verschillende geluiden niet allemaal goed filteren, waardoor er een ruis ontstaat. Te veel ruis kan ervoor zorgen dat naderend verkeer niet herkend wordt, wat gevaarlijke situaties kan opleveren. Ook kan het gaan bewegen in de buitenruimte belemmeren.
- Doven en slechthorenden ervaren ook problemen met de sociale toegankelijkheid. Met name het gedrag van anderen heeft grote impact op het gevoel van veiligheid in de openbare ruimte. Slechthorenden en doven schrikken bijvoorbeeld als zij snel van dichtbij ingehaald worden omdat zij anderen niet horen aankomen (bron: Gemeente Nijmegen, 2016). Mensen zijn zich vaak niet bewust van het feit dat er doven en slechthorenden aanwezig zijn.
Hoe ervaren inwoners die doof of slechthorend zijn de openbare ruimte in jouw gemeente, en in welke buurten zijn aanpassingen het meest wenselijk?
Wat levert meer buiten bewegen op?
- Een actieve leefstijl is uiteraard net zo belangrijk voor mensen met een beperking als zonder een beperking. Echter: doven en slechthorenden sporten en bewegen minder en zijn ook minder vaak lid van een sportvereniging.
- Voor een grote groep mensen met een auditieve beperking is juist samen sporten en bewegen prettig, omdat zij dan beter met elkaar kunnen communiceren. Dit geldt vooral voor mensen die doof zijn.
Lees meer:
- Factsheet ‘Sport en bewegen voor mensen met een auditieve beperking’
- Artikel ‘Welke motieven en belemmeringen ervaren mensen met een lichamelijke beperking om te sporten?’
- Samenwerkingsverband Ongehoord Sportief zet zich in om sportparticipatie onder doven en slechthorenden te verhogen, door hen meer te laten meedoen bij reguliere sportverenigingen.
Hardware, software en orgware voor mensen met een auditieve beperking
Klik op onderstaande afbeeldingen voor ontwerptips (hardware), meer informatie over hoe je bewegen bij mensen met een auditieve beperking kunt stimuleren (software) en hoe je mensen met een auditieve beperking beter kunt betrekken bij het inrichten van de openbare ruimte (orgware).
Deze pagina is ontwikkeld in samenwerking met Ongehoord Sportief (Gehandicaptensport Nederland), Koninklijke Nederlandse Doven Sport Bond, SportService Zwolle, FJ Move en Door de ogen van Vera.