Buiten bewegen voor iedereen
Ben jij ontwerper of beheerder van de openbare ruimte? Of werk je als professional in het sociaal domein, gezondheid of sport en bewegen? Fijn dat je hier bent! En dat je buiten lopen, fietsen, spelen en sporten belangrijk vindt voor álle inwoners van jouw gemeente.
Waarom is een inclusieve beweegvriendelijke omgeving belangrijk?
De inrichting van de leefomgeving beïnvloedt het beweeggedrag van mensen (bron: Tcymbal). Het ontwerp van een plek bepaalt het aantal mensen dat die plek gebruikt, hoe lang en welke activiteiten zij daar doen (bron: Gehl 1996), maar ook wie er gebruik van maakt. Het VN-verdrag Handicap en de Sustainable Development Goals stellen dat dagelijkse voorzieningen zoals openbare ruimtes, gebouwen en vervoer toegankelijk moeten zijn voor iedereen.
Er zijn groepen die je minder in de openbare ruimte ziet bewegen, spelen of sporten, zoals senioren, vrouwen, meiden en mensen met een beperking. Dit roept de vraag op of ontwerpen rekening houden met hun wensen en behoeften of vooral gebaseerd zijn op ‘the reference man’ (bron: Molenbroek).
Wat is een inclusieve beweegvriendelijke omgeving eigenlijk?
Een toegankelijke openbare ruimte is bereikbaar en betreedbaar voor iedereen. Het begrip Integrale toegankelijkheid” (inter Vlaanderen) vult aan dat de ruimte ook bekend, bruikbaar en begrijpelijk moet zijn. Een inclusieve beweegvriendelijke omgeving vraagt nog iets extra’s: iedere gebruiker van de openbare ruimte moet zich welkom en veilig voelen, ongeacht geslacht, gender, beperking, seksuele voorkeur, financiële situatie of etnische achtergrond. Voor een inclusieve beweegvriendelijke omgeving gelden elf voorwaarden: de 11 B’s:
Beschikbaar: is het er als mensen het nodig hebben, bijvoorbeeld openingstijden?
Bereikbaar: kan iedereen er komen, bijvoorbeeld met het openbaar vervoer?
Betreedbaar: kan iedereen er gemakkelijk naar binnen, naar buiten, erop of eraf?
Bruikbaar: kunnen mensen er doen wat ze van plan zijn?
Begrijpelijk: begrijpt iedereen alle informatie? Ook zonder alles twee keer te moeten lezen?
Bekend: kun je eenvoudig opzoeken of terugvinden wat je nodig hebt?
Betrouwbaar: voelt iedereen zich veilig en welkom?
Beweegstimulerend: worden inwoners aangezet tot bewegen, sporten en/of ontmoeten?
Behaaglijk: is de omgeving aantrekkelijk en comfortabel voor iedereen?
Betaalbaar: is de toegang tot de locatie betaalbaar (gratis of voor acceptabele prijs)?
Betrokken: zijn belanghebbenden bij het ontwerp en bij de totstandkoming van de omgeving betrokken?
Om welke doelgroepen gaat het en wat merken zij?
Voor onderstaande groepen is boodschappen doen, sporten of een uitje niet altijd veilig of makkelijk. Obstakels zoals hoge stoepranden, losse tegels, geparkeerde fietsen en een gebrek aan openbare toiletten maken dit lastig. Daarnaast voelen mensen zich soms onveilig. Aandacht voor deze uitdagingen is essentieel om de buitenruimte voor iedereen uitnodigend en toegankelijk te maken en buiten bewegen te stimuleren.
Gebrek aan facilitaire
voorzieningen
Slecht onderhouden
routepaden
Onduidelijke
bewegwijzering
Hoge stoepranden
zonder hellingen
Paden met
weinig beweegruimte
Geen rateltikkers
bij stoplichten
Hoe helpt deze inspiratiegids jou?
Als ontwerper krijg je tips om buiten bewegen inclusiever te maken. Denk aan oplossingen als geleidelijnen, rolstoelvriendelijke stoepen en voldoende verlichting. Ontwerpen met en vanuit de gebruiker is cruciaal.
Als professional krijg je tips om de openbare ruimte zo in te richten dat deze aansluit op de wensen en behoeften (hardware), groepen te activeren om de buitenruimte te kunnen en durven gebruiken (software), en organisatorisch te ondersteunen (orgware).
Gebruik onderstaande producten als hulpmiddel bij het creëren van een beweegvriendelijke omgeving voor iedereen:
- De Inclusieve BVO Scan
- Ontwerpchecklist inclusieve beweegvriendelijke omgeving
- Richtlijnen Toegankelijkheid Buitensportaccommodaties
- Richtlijnen Toegankelijkheid Indoor Sportaccommodaties