1.4 Waarom bewegen senioren wel of niet?

Naast het individuele verouderingsproces, fysieke capaciteiten of mate van kwetsbaarheid, zijn ook de motivatie(s) en/of belemmeringen ten aanzien van sport en bewegen niet voor elke senior hetzelfde. Naast het feit dat ook hierin de fitheid, voorkeuren en andere verplichtingen per individu verschillen, speelt de levensfase hierin een belangrijke rol.

Iedere senior heeft hierdoor persoonlijke redenen om wel of niet te willen of kunnen sporten en bewegen. Een gebrek aan beweegervaring vanuit het verleden kan impact op het beweeggedrag van senioren hebben [14]. Sommigen hebben sport van huis uit meegekregen en waren vroeger actief of hebben aan sport gedaan. Dit wordt ook wel het beweegkapitaal genoemd. Dit beweegkapitaal blijkt een goede voorspeller voor het beweeggedrag van mensen op latere leeftijd.

Ook zijn gezondheids- en mobiliteitsproblemen een belemmering voor senioren. De angst voor vallen, letsel, de angst om het niet te kunnen volhouden of het verergeren van gezondheidsproblemen vormt een belemmering voor het sport- en beweeggedrag. Andersom zijn deze factoren soms juist een drijfveer om te gaan bewegen, zodat deze problemen verminderen of kunnen worden voorkomen. Advies en steun vanuit de gezondheidszorg en van trainers om veilig en verantwoord te bewegen tijdens (laagdrempelige) beweegactiviteiten kunnen in dit geval een drijfveer zijn.

Voor de groep senioren zijn er veel verschillende motieven, belemmeringen en levensgebeurtenissen die een rol spelen bij de veranderingen in de sport- en beweegdeelname. Daarnaast verschilt de mate waarin een motief of belemmering de overhand heeft om wel of niet te gaan sporten en bewegen ook van dag tot dag. Een generieke aanpak of blik op de doelgroep senioren is dus niet passend. Er is aandacht nodig voor maatwerk voor elke subdoelgroep en individu.

Een volledig beeld over de groep senioren, mogelijke indelingen van de deze groep, de motieven en belemmeringen ten aanzien van sport en bewegen en hoe je hier rekening mee kunt houden, vind je in de Whitepaper 65+ of lees meer over de samenhang tussen levensfases en sport- en beweegdeelname.

Bronnen

1. CBS, 2020a Prognose bevolking; geslacht en leeftijd, 2020-2060.
2. CBS(Centraal Bureau voor de Statistiek)-Gezondheidsenquête (2001-2013), Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor CBS i.s.m het RIVM(Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) (2014-2022)
3. Gezondheidsraad (2017). Physical activity and risk of chronic diseases. Achtergronddocument van: Beweegrichtlijnen 2017. Den Haag: Gezondheidsraad.
4. Cruz-Jentoft AJ, Baeyens JP, Bauer JM, Boirie Y, Cederholm T, Landi F et al. EuropeanWorking Group on Sarcopenia in Older People. Sarcopenia: European consensus on definition and diagnosis: Report of the European Working Group on Sarcopenia in Older People. Age Ageing. 2010 Jul;39(4):412-23. doi: 10.1093/ageing/afq034.
5. Foster C & Armstrong MEG (2018). What types of physical activities are effective in developing muscle and bone strength and balance? J Frailty Sarcopenia Falls. 2018 Jun; 3(2): 58–65.
6. Deutz et al. 2014 Protein intake and exercise for optimal muscle function with aging: Recommendations from the ESPEN Expert Group. Clinical Nutrition Volume 33, Issue 6, December 2014, Pages 929-936
7. Gezondheidsraad 2018. Zelfredzaamheid van senioren. publicatienr. 2018/12 
8. Mast J, Wijenberg E, Minkman M. Zo zelfredzaam: een overzicht van instrumtenten voor het meten van zelfredzaamheid. Vilans. 2014 Jun.
9. Oostrom S van. et al.(2015). senioren van nu en straks zijn er verschillen in kwetsbaarheid. RIVM. 2015 Dec. 
10. Vektis 2020 Factsheet kwetsbare senioren
11. Zwet, R, van der., Vries, S, de. & Maat, J.W., van de (2020). Wat werkt bij de aanpak van eenzaamheid. Movisie. 2020 Feb.
12. Shvedko A et al. Physical activity interventions for treatment of social isolation, loneliness or low social support in older adults: A systematic review and meta analysis of randomised controlled trials. Elsevier. 2018 Jan.
13. Van den Dool, R. & Heijnen, E. (2022). Deelname aan sport en bewegen door senioren, De stand van zaken eind 2020 . Mulier Instituut. 
14. Hoogendoorn, P., De Hollander, E.L. (2017). Belemmeringen en drijfveren voor sport en bewegen bij ondervertegenwoordigde groepen. RIVM; maart 2017.
15. Ineen (2019)Kwetsbare senioren thuis. Handreiking voor integrale zorg en ondersteuning in de wijk, Ineen; mei 2019
16. PAGAC (Physical Activity Guidelines Advisory Committee) (2018). 2018 Physical Activity Guidelines Advisory Committee Scientific Report. U.S. Department of Health and Human Services.